Kişniş Nedir?
Kişniş, tüm dünyada yemeklerde çeşni, garnitür veya dekorasyon olarak yaygın olarak kullanılan bir bitkidir. Bilimsel adı Coriandrum Sativum’dur. Coriandrum sativum bitkisi maydanoz, havuç ve kereviz ile akrabadır. Yaprakları ve tohumları yenilebilir, hoş bir aromaya sahiptir ve genellikle yemeklerde çiğ veya kurutulmuş olarak kullanılır.
Kişnişin ülkemizde daha çok tohumları tüketilir. Bu tohumlar bitkinin meyveleridir ve baharat bu tohumların ezilip toz haline getirilmesiyle oluşturulur. Bu tohumlar açık kahverengi ve yuvarlaktır.
Kişniş lif, magnezyum, manganez, protein ve demir ile doludur ve sağlık için çok faydalıdır. İçeriğinde her biri farklı faydalara sahip olan on bir farklı uçucu yağ ve askorbik asiti de (C vitamini) içeren altı farklı asit bulunur. Bu bileşenlere ek olarak ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre içinde yüksek seviyede diyet lifi, antioksidanlar, B vitaminleri, potasyum, bakır, magnezyum, manganez, çinko, demir ve kalsiyum gibi besleyici bileşenler vardır. Kaynak.
Kişnişin Faydaları
Kişniş Kilo Vermeye Yardımcı Olur.
Bu tohumlar lif bakımından zengindir ve içerdiği B vitaminleri sayesinde metabolizmayı hızlandırır, bu da kilo vermenize katkı sağlar.
Gözler İçin Faydalıdır.
Kişniş; görme bozuklukları ve maküler dejenerasyonun önlenmesinde ve gözlerdeki stresin azaltılmasında yararlı olan antioksidanlar ve mineraller içerir.
Yapraklarında ayrıca yaşlı hastalarda görme bozukluğunun etkilerini tersine çevirebilecek ve bir dizi başka hastalığı önleyen beta-karoten vardır.
Ayrıca konjonktivit gibi bulaşıcı hastalıklara karşı koruyucu olabilen antimikrobiyal özelliklere sahip çok iyi bir dezenfektandır. Bu nedenle kişniş yağı, göz bakım ürünlerinin içerisinde çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Kaynak.
Kişniş Kan Şekerini Düzenler ve Şeker Hastalarına Yardımcı Olur.
Tohumları, yaprakları ve yağı kan şekerini düşürmeye yardımcı olur. Kan şekerini düşürme konusunda çok etkili olduğu için uzmanlar düşük kan şekeri olan veya diyabet ilacı kullanan kişilerin kişniş kullanımına dikkat etmesi gerektiği söylüyorlar.
Yapılan çalışmalarda kişniş tohumlarının kan şekerini düzenleyen enzim aktivitesini teşvik ederek kan şekerini azalttığını göstermektedir. Kaynak.
Obezite ve yüksek kan şekeri olan hayvanlar ile yapılan bir araştırma, tek bir doz kişniş tohumu özünün,şeker düzenleyici ilaçla ile benzer güçte etki ederek, kan şekerini 6 saat içinde azalttığını göstermiştir. Benzer bir çalışma diyabetli hayvanlarda kan şekerini ve insülin salınımını azalttığını bulmuştur. Kaynak 1, 2.
Yayınlanan bir çalışma, kişnişin endokrin bezleri üzerindeki uyarıcı etkisi nedeniyle, pankreasta insülin salgılanması artırdığını, bunun da daha sonra kandaki insülin seviyesini yükselttiğini göstermiştir. Bu durum da kan şekeri seviyesinin düzenlenmesini sağlar. Bu özellikle diyabet ve benzeri hastalıklardan muzdarip kişiler için son derece faydalıdır. Kan şekeri seviyelerinde tehlikeli ve ani değişiklikleri azaltmaya ve diğer metabolik fonksiyonları normal seviyelerde tutmaya yardımcı olur. Kaynak.
Kişnişin Kanser Önleyici Etkileri Vardır.
2019 yılında yayınlanan bir araştırma da, kişniş özünün hücre istilasını ve göçünü önlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Her ne kadar araştırma hala net bir sonuca ulaşmamış olsa da, kişnişin özellikle prostat kanseri üzerinde etkilerini inceleyen başka araştırmaların önünü açmıştır. Kaynak.
Bağışıklık Sistemini Güçlendirir.
İçerisinde antioksidanlar sayesinde, serbest radikallerin neden olduğu hücresel hasarı önlemeye yardımcı olur. Antioksidanlarının vücudunuzdaki iltihapla savaştığı birçok bilimsel araştırmayla kanıtlanmıştır.
Kişnişin içerdiği terpinen, kersetin ve tokoferol gibi bileşiklerin antikanser, bağışıklık arttırıcı ve nöroprotektif etkileri vardır. Yapılan deneyler içerdiği antioksidanların iltihabı azalttığını ve akciğer, prostat, meme ve kolon kanseri hücrelerinin büyümesini yavaşlattığını göstermiştir. Kaynak.
Kolestrolü Düşürür ve Kalbe Faydalıdır.
Yapılan çalışmalar kişnişin kalp sağlığını kötü etkileyen; yüksek tansiyon ve LDL (kötü) kolesterol seviyeleri gibi risk faktörlerini azaltabileceğini göstermektedir. Yapılan bir çalışma, kişniş tohumu verilen deneklerde LDL (kötü) kolesterolde önemli bir düşüş ve HDL (iyi) kolesterolde bir artış oluştuğunu ortaya çıkartmıştır.
Kişniş özü, idrar söktürücü gibi davranarak vücudumuzda bulunan fazla sodyum ve suyun atılmasına yardımcı olur. Bu da kan basıncını düzenler. Buna ek olarak kişniş gibi keskin otlar ve baharatlar yemek tuz alımının azaltılmasına yardımcı olur ve kalp sağlığının iyileşmesine katkıda bulunur. Araştırmalar çok miktarda kişniş tüketen toplumların daha az tuz ve şeker tükettiğini ve bu nedenle kalp hastalığı oranlarının daha düşük olduğunu göstermektedir.
Yapılan araştırma, kişnişin kan basıncını düşürmeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Kan damarlarındaki gerginliğini gevşetir ve böylece kalp krizi ve felç de dahil olmak üzere bir dizi hastalığın oluşma şansını azaltır.
Kişniş Sindirime Yardımcı Olur ve Bağırsakları Düzenler.
İçerdiği yağ, sindirimi hızlandırır. Özellikle huzursuz bağırsak sendromu (IBS) olan hastalarda karın ağrısı, şişkinlik ve rahatsızlığı önemli ölçüde azalttığı bulunmuştur. Kaynak.
Ayrıca sindirime, karaciğerin düzgün çalışmasına ve bağırsaklara yardımcı olan borneol ve linalool gibi bileşenler içerir. Yayınlanan bir çalışmada içerdiği bileşenlerin bazılarının antibakteriyel etkileri olduğu için mikrobiyal ishallerin hafifletilmesinde yararlı olduğu görülmüştür. Ayrıca bulantı, kusma ve mide bozukluklarının önlenmesi için sıklıkla kullanılmaktadır.
Kişniş Enfeksiyonlarla Mücadele Eder.
Kişniş, salmonella gibi bazı gıda kaynaklı hastalıklarla savaşmaya yardımcı olan antimikrobiyal bileşikler içerir. Salmonella, dünyadaki gıda kaynaklı hastalıkların en tehlikeli nedenlerinden biridir, bu nedenle salmonellaya karşı doğal yollarla korunmak çok önemlidir. Kişnişin içinde çok fazla dodecanal bulunur. Bu bileşen salmonella bazlı hastalıklara karşı savaşta kullanılan ve antibiyotiklerden iki kat daha güçlü olan doğal bir bileşiktir. Kaynak.
Kemikler İçin Faydalıdır.
Zengin bir kalsiyum kaynağıdır. Kalsiyum kemik büyümesi, dayanıklılığı ve sağlığı için çok önemlidir ve osteoporoza (kemik erimesi) karşı koruma sağlar. Yemeklerinize az miktarda bile olsa kişniş eklemek, kemiklerinizin yıllar boyunca sağlıklı ve güçlü kalmasına yardımcı olacaktır.
Bu kadar çok faydasının yanında özellikle fazla tüketildiği zaman kişniş alerjik reaksiyonlar, karaciğer sorunları ve mide sorunlarına neden olabilir. Özellikle maydanoz, havuç ve kereviz gibi bitkilere alerjisi olan kişilerin dikkatli kullanması gerekiyor. İçerdiği etken maddeler çok güçlü olduğu için özellikle hamilelik ihtimali olan, düzenli ilaç kullanan kişilerin ve emziren annelerin bu bitkiyi tüketmeden önce mutlaka doktorlarına danışmalarında fayda var.
İlginizi Çekebilir: Zencefil Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
